DOGAL HAYAT

Sözün Özü MANİSA SPİL DAĞI ÖLÜYOR!
Spil Dağı
Önemli Bitki Alanları (ÖBA)
No: 41

 Bl Manisa

38° 33'K 27 ° 26'D

Akdeniz çam ormanları, maki ve dağ step topluluktan

NC 3866

60-1513 m

27.510 ha

Toplam endemik takson: 60

Ülke çapında nadir takson: 30 (20 endemik)

MİLLİ PARK

Alanın içerdiği OBA kriterleri:

DOĞAL SİT ALANI

Al: l Küresel Ölçekte Tehlike Altındaki Tür

A2: 18 Avrupa Ölçeğinde Tehlike Altındaki Tür (l Bern Sözleşmesi Ek Liste I türü dahil)

C2: Tehlike Altındaki Doğal Habitatlar - 42.66411, 42.85B2

Özet

Spil Dağı Önemli Bitki Alanı (ÖBA), Manisa şehir merkezinin güneyinde 1513 m'ye kadar yükselir. Çoğunlukla kireçtaşı ve mermerden oluşan dağda, dört bitki örtüsü tipi ağırlıktadır: Kızılcam (Pinus brutia) ve karaçam (P.nigra ssp. pauasiana) ağırlıklı Akdeniz çam ormanları, küçük alanlar halinde subalpin zirve toplulukları ve sarp kayalık habitatlarda yer alan bitki topluluktan. OBA florasında 60'ı Türkiye'ye endemik olmak üzere yaklaşık 600 takson kayıtlıdır. Spil Dağı ülke çapında nadir 30 takson içerir ve bunlardan altısı yalnızca bu dağ ve çevresine endemiktir: Alkanna areolata ssp. sublaevis, Arenana sipylea, Centaurea sipylea, Dianthus erinaceus var. erinaceus, Hesperis balansae ssp. balansae ve Tragopogon subacaulis. ÖBA, Milli Park ve Doğal Sit Alanı olarak koruma altına alınmıştır. Büyük bir tehditle karşı karşıya bulunan alanda artan ziyaretçi baskısı yakından izlenmelidir.

 Alanın Tanıtımı

Spil Dağı ÖBA'sı, İzmir'in kuzeybatısında, Gediz Nehri'nin suladığı ovada yer alır ve 1513 m'ye (Karadağ Tepesi) yükselir. Dağın kuzey yamaçları, dik bir şekilde Manisa şehir merkezine iner.
Spil Dağ kütlesinin büyük bir bölümü fliş, kireçtaşı ve Kretase ve Mesozoyik mermerden oluşur. Dağın yüksek kesimlerinde görülen Kretase mermer ve karstik kireç taşları, botanik açıdan özellikle önemlidir. Dağın doğu tarafında (600 m) bir dolin (Sülüklü Gölü) yer alır. Tarihte "Sipylos" olarak bilinen Spil Dağ ve güneydoğusundaki Boz Dağ (Tmolos) ve Honaz Dağı'nda (Kadmos) yapılan botanik araştırmalar çok eskiye dayanır. Birkaç evden oluşan Ayvacık Köyü dışında, ÖBA'da yerleşim alanı bulunmaz. Bununla birlikte Spil Dağı, eteklerinde kurulmuş Manisa (tarihi adıyla "Magnesia") şehri nedeniyle, özellikle yaz aylarında ziyaretçi akınına uğrar.

 ÖBA'da dört önemli bitki örtüsü tipi hakimdir: Maki, Akdeniz orman, dağ step ve sarp kayalık bitki toplulukları.

 Karışık kermes meşesi (duercus coccifera) maki topluluktan, asit karakterli şeyi üzerinde alçak kesimlerden kızılcam (Pinus brutia) ormanlarının tahrip edildiği 1200 m yüksekliğe kadar çıkar.
Bu bitki örtüsünün karakteristik taksonlan arasında Cistus creticus, Jasminum fruticans, Juniperus oxycedrus ssp. oxycedrus, Phillyrea latifolia ve Pistacia terebinthus ssp. palaestina gibi çalı ve Asparagas acutifolius, Dactylis glomerata, Jurinea mollis, Lathyrus laxiflorus ssp. laxiflorus, Silene italica ve Teucrium chamaedrys ssp. chamaedrys gibi otsu bitki topluluktan yer alır.

 Spil Dağı'nda orman bitki örtüsü iki birlik halinde temsil edilir. Kızılcam ormanı 400-850 m arasındaki alçak yamaçlar üzerinde yer alır. Bu orman topluluğunun en güzel örneklerine Çıçındağı, Tınazkaya ve Karain'in güneydoğusunda, Çırpıcıdede Dağı'nın güneyinde ve Katmerkaya'nın kuzeydoğusunda rastlanır. Kızılcam ormanında yukarıda tanımlanan maki bitkilerinin çoğu, yaygın olarak bulunur.

 Daha yüksek kesimlerde (1000-1500 m) açık Doronicum orientale-Juniperus oxycedrus ssp. oxycedrus- Pinus nigra ssp. pallasiana karaçam orman topluluğu yer alır. Özellikle Karadağ, Atalanı ve Büyükmerdivencik yakınlarında baskın olan bu toplulukların kaplama oranı %90-100 kadardır. Bu sık karaçam ormanında bulunan diğer taksonlar arasında, Berbens cretica, Dorycmum graecum, Lomcera etrusca, Luzula forsteri, Myosotis stricta, Pilosella hoppeana ssp. lydia, Poa bulbosa, Potentilla micrantha, Rosa micrantha ve Viola odorata sayılabilir. Bu bitki örtüsü Astragalus ptilodes ssp. cariensis, Cirsium sipyleum ve Thymus zygioides ssp. lycaonicus gibi lokal endemik bitki popülasyonlannı içermesi ağsından önemlidir.

 Orman kuşağında yüzeye çıkmış kayalar üzerinde, Juniperus sabina-Paeonia peregrina-Vicia cracca ssp. stenophylla akdeniz dağ step mera topluluğu yer alır. Oldukça az miktarda bulunan (örneğin Karlı Te-pe'nin kuzey yamaçları) bu topluluklar çok zengin bir flora içerir.

 Çoğunlukla ağaçsız olan zirve bölümünde yüzeye çıkmış kireçtaşlan üzerinde, küçük alanlar halinde Alyssum erolusum-Astragalus angustifolius spp. angustifolius dağ sırtı bitki topluluğu yer alır. Bubitki örtüsü içerdiği endemik Dianthus erinaceus var. erinaceus gibi nadir bitkiler ağsından önemlidir.

 Dağın sarp kireçtaşı kayalıktan, kaya çatlaklarında yetişen zengin bir floraya ev sahipliği yapar. Bu kayalıklarda, Aurinia saxatilis ssp. orientalis, Aubrieta deltoidea, Arenana sipylea, Dianthus elegans, Sedum lydium, S.acre, Umbilicus rupestris ve Rosularia serrata popülasyonlan yer alır.

 Spil Dağı, tam olarak Akdeniz ftoristik bölgesinde yer alır. Milli Park'ta 1985 yılında yapılan bir araştırmaya göre, aralarında 60'ı Türkiye'ye endemik olmak üzere yaklaşık 600 takson kayıtlıdır. Bunlardan 30'u ülke çapında nadir olarak bulunur. Uzun yıllar botanik araştırmalarının sürdürüldüğü Spil Dağ'ından bazı taksonların tip örnekleri (locus classicus) toplanmıştır. İlk kez buradan toplanmış bazı bitkilerin bilimsel adlarının (Latince) ikinci kelimesi "sipyleus" tur. Bu türler adlarını bu dağdan almıştır. Buna ek olarak, dağ izole olmuş konumu nedeniyle pek çok dar yayılıştı endemik tür içerir. Bunlardan Alkanna areolata ssp. sublaevis, Arenana sipylea ve Centaurea sipylea yalnız bu dağa endemik, Dianthus erinaceus var. erinaceus, Hesperis balansae ssp. balansae ve Tragopogon subacaulis ise bu dağdan başka İzmir yakınlarında birkaç dağda daha kayıtlıdır.

 Nadir Türler
KÜRESEL ÖLÇEKTE TEHLİKE ALTINDAKİ TÜRLER [l TAKSON] Alkanna areolata var. sublaevis [END, I**]

 AVRUPA ÖLÇEĞİNDE TEHLİKE ALTINDAKİ TÜRLER [18 TAKSON] Achillea nobilis ssp. sipylea [END, R], Arenaria sipylea [END, K*],Asperula lilaciflora ssp. lilaciflora [END, R], A.m'tida ssp. hirtella [END, R], Astragalus ptilodes var. cariensis [END, K], Bromus sipyleus [END, K], Centaurea cariensis ssp. maculiceps [END, R], C.sipylea [END, R*], Cirsium sipyleum [END, R], Comperia comperiana [n/l], Dianthus erinaceus var. erinaceus [END, R*], Echinophora trichophylla [END, R], Haplophyllum megalanthum [END, R], Hesperis balansae ssp. balansae [END, K**], Ornithogalum alpigenum [END, R], Silene sipylea [END, R*], Teucrium lamiifolium ssp. lamiifolium [n/l], Tragapogon subacaulis [END, K*]

 ULUSAL ÖLÇEKTE NADİR DİĞER TÜRLER [11 TAKSON] Aethionema polygaloides [R], Allium pictistamineum [K,Anemone blanda [M],A.coronaria [M], Cyclamen hederifolium [M], Calanthus gracib's [M], Orobanche picridis [K], Ranunculus pedatus ssp. pedatus [R], Ruscus aculeatus var. angustifolius [M], Satureja parnassica ssp. sipylea [END, R], Teucrium flavum ssp. hellenicum [R].

 Doğa Koruma

 OBA 22.04.1968 tarihinde Milli Park (5505 ha)olarak koruma altına alınmıştır. Ayrıca Spil Dağı'nın eteğinde Top Tepe'nin tamamı, 10.09.93 tarihinde I.derece Doğal Sit Alanı ilan edilmiştir.

 Alanda Bern Sözleşmesi Ek Liste I'de yer alan birtür bulunur: Comperia comperiana.

 Alanda bulunan Bern Sözleşmesi'ne göre TehlikeAltındaki Habitatlar: 42.66411 - Tarihi Phrygia Böl-gesi'nin batı bölümünde gelişen karaçam ormanlan,42.85B2 - Batı Anadolu kızılcam ormanlan.

Tehditler ve Diğer Koruma konuları

 Turizm Alanı ilan edilen Spil Dağı'nın yönetim planlarının hazırlanması ve uygulanması sırasında,içerdiği olağanüstü bitki örtüsünün zarar görmemesine özellikle dikkat edilmelidir.

 Yoğun ziyaretçi baskısı, başta Atalanı olmak üzere bitki örtüsünde yer yer tahribata yol açmaktadır. Bu nedenle ziyaretçi sayısı yakından izlenmeli ve kontrol altına alınmalıdır.

Kaynaklar

Duman (1985).

Hayri Duman

 Haritalar  Eksen Harita Mühendislik tarafından sağlanmıştır.

 Şimdi de bir başka konu  adı basit fakat önemli bi cahil aleti.
TIRI VIRI Bilmeyen varsa öğrensin,satanları ve de kullananları ŞİKAYET etmeliyiz!